De hygiënehypothese, het microbioom en allergieën

Het menselijk lichaam is enorm flexibel en kan bijzondere omstandigheden doorstaan, van extreme temperaturen, wisselende voedingspatronen en zo nu en dan een infectie. Het microbioom ondersteunt de gezondheid van de mens en is zo belangrijk dat we niet zonder zouden kunnen. Een disbalans in het microbioom brengt problemen met zich mee, een disbalans ligt ten grondslag aan allergieën, allergische huidaandoeningen, voedselovergevoeligheid, astma en tal van andere aandoeningen van het immuunsysteem. In dit artikel leest u meer over de link tussen het microbioom, het immuunsysteem en het ontwikkelen van allergieën.

Een gezond en divers microbioom

Een veerkrachtig en gevarieerd microbioom is van cruciaal belang voor het immuunsysteem en voor veel aspecten van het lichamelijk functioneren. Het darmmicrobioom bestaat uit ‘vriendelijke’ micro-organismen die zich voor het grootste deel bevinden in de dikke darm. Daarnaast wonen kleinere populaties in de dunne darm, de mond, op de huid en zelfs in de galblaas worden micro-organismen gevonden [1]. Het gaat bij elkaar om circa 100.000 miljard cellen, ongeveer even veel cellen als er menselijke cellen aanwezig zijn in het lichaam [2] en meer dan 10.000 verschillende soorten micro-organismen [3]. Die enorme soorten- en genenrijkdom zorgt ervoor dat het gezamenlijke systeem van mens en microbioom – mits beide gezond zijn – uitermate flexibel kan reageren op factoren uit de omgeving.

Het microbioom kan uit zijn dynamische en veerkrachtige evenwicht raken. Het gebruik van antibiotica bijvoorbeeld, kan selectief bepaalde bacteriestammen verwijderen uit het geheel, waardoor het ecosysteem dat de darmflora is permanent wordt beschadigd. Dan is er sprake van dysbiose [5]. Zeker in de babytijd, in de fase dat het immuunsysteem nog gevormd wordt, kan dat levenslang impact hebben op de gezondheid.

Duidelijk is dat het gebruik van antibiotica bij baby’s het darmmicrobioom permanent verandert. Ook zijn er verbanden gevonden tussen het gebruik van antibiotica bij baby’s en de kans op allergische klachten zoals astma, eczeem, hooikoorts, anafylactische reacties en darmklachten als gevolg van voedselallergie, al is er ook sprake van conflicterende studieresultaten [6]. Verder is gevonden dat de darmflora van mensen met allergische klachten verschilt van die van gezonde individuen. Zo hebben mensen met atopisch eczeem meer Clostridia en minder bifidobacteriën in hun systeem dan mensen zonder eczeem. Ook is de kans op eczeem groter als de diversiteit van het darmmicrobioom afneemt.

Vaak wordt als verklaring voor allergie verwezen naar de hygiënehypothese, die veronderstelt dat het gebrek aan contact met ziekmakende micro-organismen ervoor zorgt dat het immuunsysteem zich op onschuldige stoffen in de omgeving stort [7]. Hoewel dit deels een verklaring biedt, lijkt het er steeds meer op dat er meer factoren een rol spelen. Ook de tijd van blootstelling, erfelijke aanleg en het type blootstelling blijken van belang te zijn. Daarnaast wordt steeds duidelijker dat een dysbiose ook een rol kan spelen bij aandoeningen zoals het prikkelbare darmsyndroom, diabetes type 1, IBD (Ziekte van Crohn en colitis ulcerosa) en de metabole aandoeningen diabetes en obesitas [2,6].

Door het immuunsysteem te ondersteunen draagt probiotica bij aan het verminderen van allergische reacties. Bovendien verbetert probiotica de integriteit van de darm en helpt het bij de vertering van voedingsstoffen waardoor het een gunstig effect heeft tegen voedselintoleranties en allergieën [2].

Een meta-analyse toont aan dat probioticasuppletie bij baby’s gunstig is bij de behandeling van koemelkallergie [8]. De veelvuldig wetenschappelijk onderzochte stam Lactobacillus rhamnosus GG laat de beste resultaten zien. Door het microbioom van de moeder te optimaliseren kan de moeder een gezonde microbioomsamenstelling doorgeven aan haar ongeboren baby. Prenatale suppletie gevolgd door suppletie van de pasgeboren baby lijkt de beste methode te zijn om preventief allergische klachten te behandelen [9].

Allergieën komen voort uit een hyperpermeabele darm

Allergieën die ontwikkelen op latere leeftijd kunnen ontstaan door hyperpermeabele barrières. Voor de orthomoleculair therapeut heeft Natura Foundation het ‘Een goede gezondheid begint in de darm’ eBook geschreven met daarin meer informatie over de hyperpermeabele darm en gerelateerde aandoeningen. Het herstelplan bevat daarnaast een uitgebreid herstelplan voor de hyperpermeabele darm.

Kennis in de praktijk

Permanente veranderingen in het microbioom kunnen leiden tot allergische klachten, maar ook relaties met andere aandoeningen zoals diabetes en obesitas zijn gevonden in wetenschappelijk onderzoek. Probiotica kan een rol spelen om de ontwikkeling van het microbioom en daarmee het immuunsysteem te ondersteunen bij baby’s wat leidt tot minder voedselintoleranties en voedselallergieën op latere leeftijd. Ook volwassenen kunnen baat hebben bij de immuunondersteunende functies van probiotica ter behandeling van allergieën.

Lees meer over probiotica in de vernieuwde probiotica monografie.

Referenties

1. Molinero N, Ruiz L, Milani C, Gutiérrez-Díaz I, Sánchez B, Mangifesta M, e.a. The human gallbladder microbiome is related to the physiological state and the biliary metabolic profile. Microbiome. 4 juli 2019;7(1):100.

2. Natura Foundation. Probiotica [Internet]. Probiotica monografie. 2021 [geciteerd 5 mei 2021]. Beschikbaar op: https://www.naturafoundation.nl/kenniscentrum/monografie/47/probiotica

3. The Human Microbiome Project Consortium. Structure, function and diversity of the healthy human microbiome. Nature. juni 2012;486(7402):207–14.

4. Singh RK, Chang H-W, Yan D, Lee KM, Ucmak D, Wong K, e.a. Influence of diet on the gut microbiome and implications for human health. J Transl Med. 8 april 2017;15(1):73.

5. Berg G, Rybakova D, Fischer D, Cernava T, Vergès M-CC, Charles T, e.a. Microbiome definition re-visited: old concepts and new challenges. Microbiome. december 2020;8(1):103.

6. Browne PD, Claassen E, Cabana MD. Microbiota in health and disease: from pregnancy to childhood. Wageningen Academic Publishers; 2017. 346 p.

7. Strachan DP. Hay fever, hygiene, and household size. BMJ. 18 november 1989;299(6710):1259–60.

8. Tan-Lim CSC, Esteban-Ipac NAR. Probiotics as treatment for food allergies among pediatric patients: a meta-analysis. World Allergy Organ J. 2018;11(1):25.

9. Zhang G-Q, Hu H-J, Liu C-Y, Zhang Q, Shakya S, Li Z-Y. Probiotics for Prevention of Atopy and Food Hypersensitivity in Early Childhood: A PRISMA-Compliant Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Medicine (Baltimore). februari 2016;95(8):e2562.